Uitspraak Gerechtshof ‘s-Gravenhage augustus 2011 over de uitsluitingsclausule. Het is kiezen èn delen.
Erfenis met uitsluitingsclausule
Tjeu heeft uit de erfenis van zijn vader een geldbedrag ontvangen. Hierop was de uitsluitingsclausule van toepassing: dit vermogen kan geen gemeenschappelijk vermogen worden en blijft daarom privé vermogen van Tjeu ongeacht de gemeenschap van goederen waarin hij is getrouwd met Marie.
Bij echtscheiding blijven deze buiten de verdeling mits…
Dan eindigt het huwelijk in een echtscheiding. Tjeu stelt dat de BMW en de speedboot, die hij met het van zijn vader geërfde geld heeft gekocht, buiten de verdeling van de gemeenschap moeten blijven en dus zijn privé bezit is. Hierop was immers de uitsluitingsclausule van toepassing.
Hij kan echter niet meer aantonen dat hij de BMW en de speedboot van het geërfde geld heeft betaald en dus oordeelt het Hof dat deze dan ook gewoon in de gemeenschap vallen. Kortom: het is kiezen èn delen.
Hoe had dit voorkomen kunnen worden?
Nog even terug naar de uitsluitingsclausule. Deze clausule moet ervoor zorgen dat goederen en geld niet in een gemeenschap van goederen vallen waarin de verkrijger is getrouwd. Wanneer u niet wilt dat wat u nalaat of schenkt aan uw kinderen door hen gedeeld moet worden bij een echtscheiding dan dient u deze clausule in uw testament of bij de schenking op te nemen. Het is dan wel belangrijk dat het kind hiervan een goede administratie bijhoudt, bijvoorbeeld door middel van een bankrekening op eigen naam, zodat altijd aan te tonen is hoe de geldstroom is gelopen en wat ervan is gekocht of wat er juist niet is gekocht.
Uitsluitingsclausule bij echtscheiding voorkomt delen
De werking van de uitsluitingsclausule is vooral van belang wanneer het huwelijk eindigt door echtscheiding. Dan zorgt deze ervoor, mits dus goed geadministreerd, dat het geërfde en-of geschonken vermogen niet gedeeld hoeft te worden met de ex.
Uitsluitingsclausule bij overlijden is meestal niet gunstig
Wanneer echter het huwelijk eindigt door overlijden, dan kan de uitsluitingsclausule, zeker wanneer het wat grotere vermogens betreft, nadelig uitvallen. Immers het vermogen blijft privévermogen en wordt niet gedeeld door een gemeenschap van goederen of een finaal verrekenbeding in de huwelijkse voorwaarden. Een voorbeeld ter verduidelijking:
Stel dat Tjeu het geërfde vermogen wel gescheiden had geadministreerd en dit vermogen ca. EUR 1 miljoen bedraagt. In plaats van een echtscheiding overlijdt hij. Zijn nalatenschap bedraagt EUR 1 miljoen. Marie, zijn echtgenote heeft een vrijstelling voor de erfbelasting van EUR 603.600 en moet dus over het meerdere van EUR 396.400 ruim EUR 67.000 erfbelasting betalen.
Versoepeling opnemen bij de uitsluitingsclausule in geval van overlijden
Had dit voorkomen kunnen worden? Ja, door een versoepeling bij de uitsluitingsclausule op te nemen: het onder de uitsluitingsclausule geërfde of verkregen vermogen mag wel gedeeld worden wanneer het huwelijk van het kind eindigt door overlijden en/of wanneer er ook kinderen uit dit huwelijk zijn geboren. Omdat bij overlijden de uitsluitingsclausule in de meeste gevallen niet van belang is omdat het vermogen immers toch vererfd naar de vrouw en/of kinderen, dan kan dit vermogen beter gespreid worden. Was er een versoepeling bij deze uitsluitingsclausule van toepassing geweest, dan was het vermogen bij overlijden van Tjeu door de werking hiervan EUR 500.000 (de helft van EUR 1 miljoen). Dit valt geheel onder de vrijstelling van Marie waardoor zij geen erfbelasting verschuldigd was.
Uitsluitingsclausule opnemen in testament én bij de schenking
Een uitsluitingsclausule moet opgenomen worden in het testament of bij de schenking. Bijvoorbeeld in een schenkingsakte. Wanneer er geen schenkingsakte opgemaakt wordt, dan kunt u dit bij de schenking zelf aangeven, bijvoorbeeld als omschrijving bij de overboeking van het geld. Net zo belangrijk is dat de begunstigde ook een goede administratie blijft bijhouden om te kunnen aantonen dat de uitsluitingsclausule van toepassing is.
Een uitsluitingsclausule voorkomt dat het geërfde of geschonken vermogen gedeeld moet worden bij een echtscheiding. Mag het geërfde of geschonkene wel gedeeld worden bij overlijden, dan kunt u er een versoepeling aan toe voegen.